Arı xəstəlikləri

Arı xəstəlikləri

Gəncəbasar bölgəsi arıçılığın iki (damazlıq və məhsul) istiqamətdə inkişaf etdirilməsi üçün əlverişli ərazi sayılır.

Arı ailələrini qışdan yaza gümrah və sağlam çıxartmaq üçün arı pətəklərinin yeri ilk növbədə quru və isti olmalıdır.

Son vaxtlar həvəskar arıçılar bir çox xəstəlikləri müalicə etməkdə çətinlik çəkirlər ki, bu da arıçılığın inkişafına böyük ziyan vurur.

Ərazidə geniş yayılmış xəstəliklərdən Avropa və Amerika çürüməsi, Kisəli qurd, Septisemiya, Asperqilyoz, Nozematoz, Akarapidoz və Varroatoz kimii xəstəlikləri göstərmək olar.

Amerika və Avropa çürümə xəstəliyi. Bu xəstəliklər demək olar ki, eyni xarakterli xəstəlik olub, sürfələri pup dövründə çürüttməklə arı ailəsini zəiflədir və onun kütləvi tələbatına səbəb olur.

Xəstəliyin əlamətləri - sürfənin parlaqlığı itir, sürfənin dəriciyi nazilir, daha sonra sürfə tutqun qəhvəyi rəng alır, toxumalar parçalanır, yapışqanvari uzanan tutqun rəngli kütləyə çevrilir.

Müalicə - Arılarda belə xəstəlikləri müşahidə etdikdə dərhal xəstə arılar köçürmə yolu ilə quru və təmiz pətəklərə köçürülür, xəstə şanlar ailədən kənarlaşdırılır, pətək istiləşdirilir. Müalicə üçün 1:1-ə nisbətində hazırlanmış 5 litr şərbətə 1 qr Norsulfazol natri, 2 qr Sultantrol, 0,5 qr Streptometsin və 0,5 qr Tetraskilin əlavə edilərək tam qarışdırılır. Hazırlanmış yemdən hər arı ailəsi üçün 200-250 qr olmaqla axşamlar 5 gündən bir fasilə ilə 3-4 dəfə verilir.

Kisəli qurd xəstəliyi. Bu xəstəlik ailədə yem çatışmadıqda və pətək soyuq olduqda baş verir.

Xəstəliyin əlamətləri – tələf olmuş sürfənin rəngi tutqunlaşır, maye ilə dolu kisəni xatırladır və iysiz olur. Qurumuş sürfələr əyilmiş qərtmək şəkli alır və qovuqcuqdan asanlıqla qopur.

Müalicəsi – arıxana karantin nəzarətində saxlanılmalı, zəif arı ailələri birləşdirilərək, pətək istiləşdirilməlidir. 50 %-lik şəkər şərbətinin hər litrinə 50mq sulfonometsin, yaxud levomitsetin qarışdırılaraq hər arı ailəsinə 150-200 qr 3-4 gündən bir 4 dəfə təkrar etməklə günün sonunda verilməlidir.

Septisemiya xəstəliyi. Yaz dövründə təbiətdə nəmlik çox olduqda, pətəklərin alçaq, nəmli yerdə olması və pətəkdə həddindən artıq çox yemin olması xəstəliyin inkişafını daha da sürətləndirir.

Xəstəliyin əlamətləri - əsasən ailədə yaşlı arıların tələfatı ilə özünü göstərir. Xəstə arıların hemolinfası ağ süd rəngində olur. Bir neçə saatdan sonra arılarda ölüm baş verir. Tələf olmuş arıların toxumları tezliklə parçalanıb dağılır.

Müalicəsi – arı ailələri quru pətəklərə köçürülməli, yuva qısaldılmalı, duru yemi olan şanlar ailədən kənarlaşdırılaraq pətək quru materialla isidilməlidir. Qidalandırıcı yem kimi hər litrinə 300 min Teraskilin, yaxud Sulfanometsin preparatı qarışdırılmış 65 %-li şərbət hər arı ailəsinə gündə 3-4 dəfə verilir. Bu, hər 3-4 gündən bir təkrar olunur.

Aspergilyox. Bu xəstəliyə süfrələrin daşlaşması da deyilir. Xəstəliyin törədicisi bitkilərin çiçək tozunda və şirəsində, peyində və suda təsadüf edilir. Arı ailələri əsasən kölgəli və nəmli yerdə yerləşdikdə bu xəstəliyə daha çox tutulurlar.

Xəstəliyin əlamətləri – xəstəliyin ilk dövründə ailədə sürfənin bədəni, xüsusən başı boz-yaşıl rəngli kiflə, sontalar bütün şan boz kiflə örtülür. Tələf olmuş sürfələr quruyaraq bərkiyir, açıq sarı rəng alır və bozumtul daşa oxşar maddəyə çevrilir.

Müalicəsi – sirayətlənmiş şanlar pətəkdən kənarlaşdırılır, ailə kifayət qədər keyfiyyətli yemlə təmin edilir və yuva istiləşdirilir. Şiddətli yoluxma zamanı ailədə (pereqon) yoluxmuş şanların arılarını digər təmiz pətəyə köçürməklə, ailəyə sağlam şan çərçivələri verilir. Arıxana digər quru yerə köçürülərək pətək və avadanlıqlar bir daha dezinfeksiya olunur.

Nozematoz xəstəliyi. Erkən yaz aylarında bir çox arı ailələrində bu cür xəstəliyə rast gəlmək olur. Bəzən arıçı arı ailəsinə ehtiyac olmadan keyfiyyətsiz yemin verilməsilə nozematoz xəstəliyini törədir.

Xəstəliyin əlamətləri – arıların qarnı şişkinləşir, qanadları titrəyir, uçma qabiliyyəti zəifləyir. Xəstə arılar şan üzərində dayana bilməyib, pətəyin dibinə tökülərək sürünürlər.

Müalicəsi – xəstəliyin müalicəsində fumaqlin preparatı yaxşı nəticə verir. Bunun üçün 1 litr şəkər şərbətinə 50-100 mq fumaqlin qarışdırılaraq yazda xəstə ailəyə hər 7 gündən bir 200-250 qr olmaqla 3-4 dəfə verilir. Yemləmə günün axırında aparılmalıdır.

Akarapidoz. Bu xəstəlik arıların invazion xəstəliyi olub, əsasən traxeyaları zədələyir. Xəstəlik əsasən yazın əvvəllində yağıntının miqdarı çox olduqda nəzərə çarpır.

Xəstəliyin əlamətləri – arılar pətəkdən uçarkən yerə düşür, uça bilmir, yerdə minlərlə arı sürünür. Xəstə arıların qanadları çəp durur.

Müalicəsi – bu xəstəliyin müalicəsi üçün çərçivə gücündə olan arı ailəsinə 0,5 qr Folbeks verməklə bir kurs müalicəyə (yəni 5 gündən bir 4 dəfə) 2 qr Folbeks lazımdır. Müalicədən sonra yuva istiləşdirilir.

Varroatoz. Arıçılıqda geniş yayılmış gənə xəstəliyi olub, qədimdən arıçılığa böyük ziyan vurur, hazırda bölgənin bir çox arıçılıq təsərrüfatlarında təsadüf edilməkdədir. Odur ki, bu xəstəliklə bütün arıçılar mübarizə aparılmalıdırlar.

Xəstəliyə əsasən yaz, yay və payız dövründə rast gəlmək olur. Cinsi yetişkənliyə çatmış dişi gənələr işçi, ana və erkək arılar üzərində, sürfə və puplar üzərində isə həm yetkin, həm də cavan gənələr parazitlik edərək arıların hemolimfası ilə qidalanırlar.

Müalicəsi. İsti günəşli havada xəstə arı ailələri buxarlanma üsulu ilə qarışqa turşusu və çiləmə qaydasında 2 %-li quzuqulağı turşusu işlədilir. Hər iki preparat növbəli olaraq, bir arı ailəsinə 5 ml şərti ilə 4 gün fasilə verərək 3 dəfə təkrar olunur.

Hörmətli arıçı həmkarlar, qədim tarixə nəzər saldıqda həqiqətən də arı ailələrinin təbiətdə hündür və quru yerdə yaşaması məlum olur.

Arı ailələrinizi quru və hündür yerdə saxlamaqla, güclü , sağlam və məhsuldar arı ailələri əldə edə bilərsiniz.